Us histoarje
De Folkshegeskoalle bestiet sûnt 1948. Al mear as 75 jier is dit in plak dêr't minsken byinoar komme om harsels te ûntwikkeljen, inoar te moetsjen en stil te stean by wat echt telt.
De Folkshegeskoalle bestiet sûnt 1948. Al mear as 75 jier is dit in plak dêr't minsken byinoar komme om harsels te ûntwikkeljen, inoar te moetsjen en stil te stean by wat echt telt.
Oarspronklik oprjochte as folkshegeskoalle, daliks nei de Twadde Wrâldoarloch, is De Folks noch altyd trou oan dat gedachtegoed: elk hat syn eigen wearde en wy wurkje mei-inoar oan in bettere wrâld.
Nei de Twadde Wrâldoarloch ûntstie yn Nederlân in beweging fan folkshegeskoallen. Op Skylge groeide it idee yn 1946 út ta in grut jongereinkamp, organisearre troch de Boun fan Nasjonale Fryske Jongerein. Doe't sy in pear jier letter op ’e siik giene nei in bettere húsfêsting, fûn de frou fan de earste direkteur fan Schylgeralân, Gryt Doele, de samling bunkers op it plak fan ’e hjoeddeistige Folkshegeskoalle.
De oerbliuwsels fan ’e Atlantikwall wiene plondere en hiene gjin foarsjennings, mar sieten fol mooglikheden. De Stifting Schylgeralân - dy’t yn ’e tuskentiid oprjochte wie - koe it kompleks yn 1948 keapje fan it Ryk foar 500 gûne. It doel: in sintrum foar Frysk kultureel wurk. In soad frijwilligers begûnen mei it opbouwen. De bunkers waarden bewenber makke en ynrjochte foar kursuswurk. De grutte itensiederspot út dy tiid stiet noch altyd by de ytseal: doe folle mei it iten foar de wurkploech, no mei planten.
Yn 'e jierren fyftich en sechstich wie it in fleurige drokte op De Folkshegeskoalle. Kampen lykas it Peaskekamp, Simmerkamp, jierslutingskamp, stúdzjekamp en keatskamp folgen inoar op. In soad foarname minsken út de Fryske beweging sleaten geregeld oan – de saneamde pommeranten. Under harren wiene Jan Piebenga (haadredakteur fan ’e Ljouwerter Krante), skriuwer Fedde Schurer, dichter D.A. Tamminga, taalkundige Tony Feitsma en politikus Anne Vondeling. fan de jierren santich ôf ûntstie der in nije tradysje: de Fryske toanielwiken. En noch altyd binne de simmerkampen wiken foar bern fan 10 oant 15 jier in fêst ûnderdiel fan ús aginda.
De earste direkteur, Halbe Doele, joech fan it begjin ôf rjochting oan De Folks. Yn 1962 droech hy it stikje oer oan Betze Stienstra, dy’t fan 1962 oant 1995 mei tawijing lieding joech oan Schylgeralân.
Yn 'e jierren santich en tachtich is de Folkshegeskoalle útwreide. De bekende arsjitekt Gunnar Daan ûntwurp de Skandinavyske gebouwen sa't wy dy no kenne. Boud op 'e fûneminten fan de âlde bunkers, waarden ferline en takomst mei inoar ferbûn. De natuerlike lizzing fan De Folks komt yn de arsjitektuer goed ta syn rjocht. Yn 1987 waard De Brêge taheakke: in bysûnder gebou dat om in dún hinne boud is, mei alve keamers en in rûne konferinsjeseal op ’e boppeferdjipping. In mylpeal dy’t bekroane waard mei de offisjele iepening troch keninginne Beatrix.
Lange tiid wurken twa stiftingen nau gear op it terrein fan De Folks: Stifting Schylgeralân dy't de gebouwen yn it besit hie en de Stifting Folkshegeskoalle dy't in soad aktiviteiten organisearre. De gearwurking wie sa fanselssprekkend, dat in fúzje yn 1987 in logyske stap wie. Yn 1991 waard dat offisjeel fêstlein yn in nij stiftingskarbrief.
Fan it begjin ôf keas De Folks bewust foar selsstannichheid. Strukturele subsydzjes? Dêr woene de doetiidske bestjoerders net oan. En krekt dát makke it ferskil. Dêr't oare folkshegeskoallen yn 'e jierren njoggentich ferdwûnen yn reorganisaasjes en fúzjes, bleau De Folks oerein. Wy binne no de iennichste folkshegeskoalle fan Nederlân.
Dy eigen koers past by ús Fryske woartels. Wy organisearje programma’s om de Fryske taal en kultuer hinne en drage it lytsskalige karakter fan it eilân yn alles dat wy dogge. Lokale brûkmen, ferbûnens mei de regio en it mienskipsgefoel binne hjir te fielen. De eilanner folksdûnsers jouwe noch altyd simmerske demonstraasjes yn it iepenloftteäter De Rondte.
Nei it fuortgean fan Betze Stienstra yn 1995 stie Jantsje Sikma in pear jierren oan it roer, folge troch Atze en Ruth Zuiderveld yn 1998. Yn 2000 waard Klaske Jaspers-Hazenberg beneamd ta direkteur. Sy joech oant july 2014 mei belutsenheid en fyzje lieding oan De Folks. Under har direksje makke De Folks in moaie ûntwikkeling troch. It oanbod wreide út fan 20 nei goed 30 kursussen en workshops, ferdield oer fjouwer pylders: kreativiteit, natuer, meditaasje & besinning en Fryske taal & kultuer. Tagelyk groeiden de besikersoantallen en waard de omset grutter. De akkommodaasje krige in flinke opknapbeurt: de twapersoanskeamers en apparteminten waarden fernijd.
Taal krige yn dy jierren in prominint plak. De Folks waard twatalich, mei oandacht foar sawol it Nederlânsk as it Frysk. Sa hinget der yn elke keamer in gedicht yn ien fan beide talen mei in oersetting. Boppedat waard romte makke foar literêre programma’s en skriuwersresidinsjes. Bekende skriuwers as Tjêbbe Hettinga, Rutger Kopland, Albertina Soepboer, Hagar Peeters, Abdelkader Benali, Hylke Speerstra, Atte Jongstra, Neeltje Maria Min en Abe de Vries ferbleaunen hjir om yn alle rêst te skriuwen.
Binnen de fernijing is de oarsprong fan De Folks oanwêzich bleaun. Jongerein komt folop nei de Fryske Simmerkampen, Freonen stypje ús as fanâlds en frijwilligers soargje alle jierren foar de putsjewike yn maart. Better bekend as de Putsjeploech!
Fan 2010 ôf kaam der in nije koers by: in stevige ynset op duorsumens en it fergrienen. Dêr past de unike lizzing yn de Hoarnske Bosk by, tusken natuergebiet de Koegelwieck en de Boschplaat yn.
Yn 2014 krige De Folks in nije koers ûnder lieding fan Amarins Geveke, dy't troch it bestjoer beneamd wie as direkteur. Fan july 2020 ôf naam Jacqueline Spendel it stokje oer. Yn oktober 2023 waard sy opfolge troch de hjoeddeistige direkteur: Akkie Feenstra. Elk fan harren brocht in eigen blik, nije enerzjy en belutsenens mei.
